Ο Δήμος Καλαμαριάς και το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ), σε συνεργασία με τον Αθλητικό Πολιτιστικό Σύλλογο (ΑΠΣ) Ναυάρχου Βότση πραγματοποίησαν στις 21 Οκτωβρίου 2021 τα αποκαλυπτήρια μνημείου προς τιμήν του Ναυάρχου Νικολάου Βότση, στον συνώνυμο συνοικισμό της Καλαμαριάς.

Στη δοξολογία χοροστάτησε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κκ. Ιουστίνος, μαζί με τον Πανοσιολογιότατο αρχιμανδρίτη του Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα κ. Βαρθολομαίο. Ακολούθησαν χαιρετισμοί του Σεβασμιότατου, του Δημάρχου Καλαμαριάς Ι. Δαρδαμανέλη, του Υφυπουργού Μακεδονίας-Θράκης Σ. Καλαφάτη, της Αντιπεριφερειάρχου Θεσσαλονίκης Β. Πατουλίδου, του Διοικητή της ΝΔΒΕ πλοιάρχου Π. Κανούτου, της γραμματέως του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση Μ. Παπαδοπούλου και του γλύπτη του έργου Σ. Μυρωνίδη.

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κκ. Ιουστίνος τόνισε την αξία του σημείου που επελέγη να γίνει το μνημείο, καθώς βρίσκεται μπροστά από το 4ο & 5ο Λύκειο Καλαμαριάς, κι έτσι βλέποντάς το η νέα γενιά θα μπορεί να παίρνει δύναμη, να οραματίζεται και να δημιουργεί εποποιίες, όπως δημιούργησαν οι πρόγονοί μας.

“Σήμερα σμίγει η ιστορικότητα και η παράδοση της Καλαμαριάς με την τέχνη. Δίνουμε ένα τοπόσημο, ένα σημείο αναφοράς, εδώ στο Βότση, στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, στην Καλαμαριά μας, που όλοι θα επισκεπτόμαστε και θα τιμούμε τους προγόνους μας και τους αγώνες που έκαναν για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι”, δήλωσε ο Δήμαρχος Καλαμαριάς, Γιάννης Δαρδαμανέλης.

“Σήμερα αποδίδουμε τιμές στον Ναύαρχο Βότση, σε έναν ήρωα που με το παράδειγμα του υπαγορεύει μια σταθερή στάση της Ελλάδος. Αν ο Ναύαρχος Βότσης ζούσε σήμερα, πάλι με τον ίδιο τρόπο θα περνούσε το ίδιο μήνυμα: Ότι έχουμε σταθερές κόκκινες γραμμές απέναντι σε προκλήσεις και δεν κάνουμε βήμα πίσω. Αυτό έχουμε αποφασίσει ως ελληνική κυβέρνηση και θα το τηρήσουμε μέχρι τέλους”, τόνισε ο υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας και Θράκης, Σταύρος Καλαφάτης.

“Αυτός ο τόπος που γεννά ήρωες, πρέπει και να τους τιμά. Και τους τιμά με τον καλύτερο τρόπο”, είπε η Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου.

Φανερά συγκινημένος ο Διοικητής της Ναυτικής Διοίκησης Β.Ε., Πλοίαρχος Παρίσης Κανούτος, κατά τον χαιρετισμό του τόνισε: “Σας διαβεβαιώνω ότι και σήμερα, το ίδιο πνεύμα διακατέχει τους κυβερνήτες και τα πληρώματα των πλοίων μας, που διαπλέουν το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, διασφαλίζοντας την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας”.

Από την πλευρά της η Γραμματέας του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση, Μαλάμω Παπαδοπούλου, δεν έκρυψε τη χαρά και τη συγκίνησή της, καθώς, όπως είπε, “ήταν επιθυμία όλων να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς για τον Ναύαρχο Βότση, τον οποίο ο Σύλλογος τιμά εδώ και 90 χρόνια προσφέροντας κοινωνικό έργο, μέσα από τον αθλητισμό και τον πολιτισμό”.

Ο δημιουργός του μνημείου, Σταύρος Μυρωνίδης, πολύ εύστοχα επισήμανε ότι “επιλέχθηκε κάτι διαφορετικό από μια ακόμη προτομή, που τα παιδιά θα την προσπερνούσαν. Ίσως οι μαθητές των σχολείων της περιοχής να έρθουν και να καταθέσουν τα δικά τους χάρτινα καραβάκια στο μνημείο γράφοντας επάνω τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη τους προς τον Ναύαρχο Βότση και όλους τους ήρωες που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας!”

Ιστορική αναφορά για το κατόρθωμα του Βότση της 18^ης Οκτωβρίου 1912 έκανε ο Πρόεδρος του ΙΑΠΕ και Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ, Α. Τσιραμπίδης.

Στη συνέχεια έγιναν τα αποκαλυπτήρια των τριών μαρμάρινων τμημάτων του μνημείου από τον Δήμαρχο Καλαμαριάς και τον Πρόεδρο του ΙΑΠΕ. Ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων, η τήρηση ενός λεπτού σιγής και η ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου από τριμελές τμήμα της φιλαρμονικής ορχήστρας του Δήμου με επικεφαλής τον διευθυντή της Ι. Κούκα.

Επίσης, παραβρέθηκαν εκ μέρους της Ελληνικής Λύσης ο πολιτευτής Γ. Κομνηνός, οι Βουλευτές Σ. Σιμόπουλος, Ι. Αμανατίδης και Κ. Αδάμου, ο Ταξίαρχος Γ. Θεοχαρίδης, ο Πύραρχος Χ. Παπαδόπουλος και ο Υπαστυνόμος Α΄ Λ. Δημητριάδης, εκπροσωπώντας αντίστοιχα το Γ΄ΣΣ, την Πυροσβεστική και το Αστυνομικό Τμήμα Καλαμαριάς. Από τον Δήμο Καλαμαριάς παραβρέθηκαν η Γενική Γραμματέας Ε. Φύκα, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δ. Κυρατζής, οι Αντιδήμαρχοι Παιδείας – Αθλητισμού Α. Γιαννακός, Τεχνικών Υπηρεσιών Ν. Παντελίδου, Πολιτικής Προστασίας Δ. Μουρατίδης και Καθαριότητας – Ανακύκλωσης Σ. Ματσαρίδης, οι επικεφαλής Δημοτικών Παρατάξεων Θ. Μπακογλίδης και Α. Τεμεκενίδης, καθώς και πολλοί Δημοτικοί Σύμβουλοι. Επίσης, παραβρέθηκαν ο Πρόεδρος του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση Α. Τσολάκος, ο Πρόεδρος του Μουσείου Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» Π. Καλεμκερής και ο Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσ-νίκης Γ. Λυσαρίδης. Τέλος, παραβρέθηκαν σημαιοφόροι των σχολείων του Συνοικισμού, καθώς και αθλητές και χορευτές ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση. Ιδιαίτερα τιμητική ήταν η παρουσία του Ομότιμου Καθηγητή του ΑΠΘ Π. Κωφού, εγγονού του Λιτοχωρινού πλοηγού του τορπιλοβόλου 11 Μ. Κουφού, καθώς και του 94χρονου Καλαμαριώτη Α. Μαλτσίδη, συγγραφέα του βιβλίου «Ο Νικόλαος Βότσης και ο τορπιλισμός του Φετχί Μπουλέντ» που εκδόθηκε το 2012.

Συντονισμός και παρουσίαση: Γ. Μαυρουδής και Μ. Καζαντζίδου, ιστορικοί του ΙΑΠΕ.

Τεχνική υποστήριξη: Π. Γαβριηλίδης, χειριστής οπτικοακουστικών μέσων του Δήμου.

Φωτογράφηση: Φώτο Βότση, Γ. Καραγκιοζίδου.

Αστυνομικοί του Τμήματος Καλαμαριάς, καθώς και στελέχη της Πολιτικής Προστασίας Καλαμαριάς φρόντισαν για την ομαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης.

Το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς θα καθιερώσει την 18^η Οκτωβρίου κάθε έτους, ως ημέρα εορτασμού αυτού του κατορθώματος, από μαθητές των σχολείων και κατοίκους του Συνοικισμού.

Το μνημείο βρίσκεται στη διαμορφωμένη πλατεία στη συμβολή των οδών Μ. Αλεξάνδρου – Ανατ. Θράκης και Ιωνίας, μπροστά στο 4^ο και 5^ο Λύκειο Βότση. Ήταν ένα όνειρο δεκαετιών πολλών επώνυμων και ανώνυμων κατοίκων του συνοικισμού και στο εξής θα αποτελεί το τοπόσημό του. Από τον γραμμωτό κώδικα QR (Quick Response) που είναι επικολλημένος στην πρόσοψη του μνημείου, οποιοσδήποτε επισκέπτης μπορεί να αντλήσει λεπτομερή περιγραφή του κατορθώματος, αλλά και της ιστορίας του Συνοικισμού, σαρώνοντάς τον με το κινητό του τηλέφωνο.

Έτος κατασκευής μνημείου: 2021

Υλικό κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Σταύρος Μυρωνίδης

Το κατόρθωμα του Υποπλοιάρχου Νικολάου Βότση

Ανανία Τσιραμπίδη, Ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ

Προέδρου Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς

Κυρίες και Κύριοι, αγαπητοί Συνοικιώτες,

Είναι μεγάλη η συγκίνηση όλων μας, γιατί αυτή τη στιγμή την περιμέναμε χρόνια. Αξίζει να πούμε πολύ σύντομα δυο λόγια γι’ αυτόν τον ήρωα του οποίου το όνομα φέρει ο συνοικισμός μας.

Ο Νικόλαος Βότσης γεννήθηκε στην Ύδρα το 1877. Ήταν γιος του Ιωάννη Βότση και της Μαρίας Κουντουριώτη και δισέγγονος του Υδραίου καραβοκύρη Γεωργίου Κουντουριώτη.

Η υπεροχή του Ελληνικού Στόλου φαίνεται από τις πρώτες επιχειρήσεις όπως είναι εκείνη του τορπιλοβόλου 11 που ανεβάζει το ηθικό του Στόλου στα ύψη. Πρόκειται για το κατόρθωμα του υποπλοιάρχου Νικολάου Βότση.

Τη διάταξη των Ελληνικών δυνάμεων ξηράς κατά την πορεία τους προς τη Θεσσαλονίκη, καλύπτει το Ελληνικό Ναυτικό με τα τορπιλοβόλα 11 και 15, με κυβερνήτες τον υποπλοίαρχο Ν. Βότση και τον πλωτάρχη Κ. Μαλικόπουλο, αντίστοιχα, καθώς και το οπλιταγωγό «ΣΦΑΚΤΗΡΙΑ», τα οποία πλέουν ανοικτά των ακτών της Πιερίας, προστατεύοντας την εκφόρτωση τροφίμων για τον προελαύνοντα Ελληνικό Στρατό. Ταυτόχρονα, αποκλείουν κάθε προσπάθεια του Τουρκικού Στόλου να προσεγγίσει τη Μακεδονική παραλία για να εφοδιάσει τον Τουρκικό Στρατό. Ο Βότσης γνωρίζει ένα σχέδιο του Υπουργείου που προβλέπει την καταστροφή των δύο τουρκικών θωρηκτών «Φετχί Μπουλέντ» και «Μουίν Τζαφέρ», το 1^ο ελλιμενισμένο στην Θεσσαλονίκη και το 2^ο στο λιμάνι της Σμύρνης. Έτσι, συλλαμβάνει την ιδέα να βυθίσει το πρώτο.

Ευρισκόμενος στη Σκιάθο, υποβάλλει αίτημα στο Υπουργείο Ναυτικών, ζητώντας την άδεια να πραγματοποιήσει την επιδρομή αυτή. Το Υπουργείο εγκρίνει το εγχείρημα. Την 1^η Οκτωβρίου 1912 φτάνει στη Μακεδονική παραλία, και θέτει σε εφαρμογή το απλό αλλά τολμηρό σχέδιό του: είσοδος στον Θερμαϊκό Κόλπο από τα αβαθή των εκβολών του Αξιού.

Στην πραγματοποίηση του σχεδίου τον βοηθούν δύο Λιτοχωρινοί: ο Μιχαήλ Κουφός, κυβερνήτης μικρού ιστιοφόρου που κάνει συχνά το ταξίδι Σκάλα Λιτοχώρου – Θεσσαλονίκη και ο φίλος του Νικόλαος Βλαχόπουλος, επίσης ναυτικός που γνωρίζουν πολύ καλά το υδάτινο δρομολόγιο.

Ο Βότσης γύρω στις 9 το βράδυ μπαίνει στον Θερμαϊκό. Μετά από ένα δίωρο αναμονής προχωρεί απαρατήρητος προς στις εκβολές του Αξιού και συνεχίζει ολοταχώς προς τον στόχο του. Στις 11:20 το βράδυ της 18^ης Οκτ. 1912 βλέπει καθαρά το Τουρκικό θωρηκτό. Μπροστά στον Λευκό Πύργο είναι αγκυροβολημένα ξένα πολεμικά και μερικά επιβατηγά και φορτηγά πλοία. Ο Βότσης έχει τώρα το «Φετχί Μπουλέντ» στα 150 m, η αγωνία κορυφώνεται, όλα πρέπει να γίνουν με ταχύτητα και ακρίβεια. Δίνει αμέσως το παράγγελμα της εκτόξευσης της δεξιάς πρωραίας τορπίλης και αμέσως μετά της αριστερής. Τα κτυπήματα είναι εύστοχα και σφοδρά στη δεξιά πλευρά του θωρηκτού, προκαλώντας μεγάλο πάταγο και ανοίγοντας ρήγμα σ’ αυτό, οπότε άρχισε να βυθίζεται γρήγορα. Στη συνέχεια, το τορπιλοβόλο αναπτύσσει ταχύτητα και απομακρύνεται από το ίδιο δρομολόγιο των αβαθών.

Το «Φετχί Μπουλέντ» βυθίζεται και παίρνει μαζί του στα κρύα νερά του Θερμαϊκού τον ιμάμη του πλοίου και έξι ναύτες, οι οποίοι εκείνη την ώρα κοιμούνται. Το υπόλοιπο πλήρωμα πέφτει στη θάλασσα για να σωθεί ή επιβιβάζεται στις σωστικές λέμβους. Είναι μια νύκτα σκοτεινή και παγερή.

Στις 4 τα ξημερώματα της 19^ης Οκτωβρίου το Τ-11 φτάνει στη Βρωμερή Κατερίνης και ο ηρωικός κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος Βότσης, τηλεγραφεί την αναφορά του στην Αθήνα. Το πρωί συνεχίζει την κύρια αποστολή του που ήταν η υποστήριξη του προελαύνοντα Ελληνικού Στρατού.

Το κατόρθωμα του Βότση προκαλεί φρενίτιδα ενθουσιασμού στην κοινή γνώμη. Μια βδομάδα αργότερα στη γιορτή του πολιούχου Αγίου Δημητρίου η Θεσσαλονίκη, μετά από σχεδόν 500 χρόνια σκλαβιάς, δέχεται με άκρατο ενθουσιασμό και ζητωκραυγές τον απελευθερωτή στρατό μας. Η πόλη στολίζεται με τη γαλανόλευκη.

Ο Βότσης αποστρατεύεται με το βαθμό του Υποναυάρχου το 1922 και πεθαίνει τον Σεπτέμβριο του 1931, σε ηλικία 54 ετών.

Η Θεσσαλονίκη τον τίμησε στήνοντας την προτομή του δίπλα στον Λευκό Πύργο και δίνοντας το όνομά του το 1934 στον Συνοικισμό μας. Σήμερα τον τιμά και ο Δήμος Καλαμαριάς εγκαινιάζοντας αυτό το μνημείο προς τιμήν του.

Μάρμαρα της Μακεδονικής γης απαρτίζουν τα τρία τμήματα του μνημείου. Το εργαστήριο γλυπτικής του Σταύρου Μυρωνίδη, με έδρα τον Άγιο Αντώνιο, τα σμίλευσε σ’ αυτή τη μορφή και τα τοποθέτησε πάνω σ’ αυτό το βάθρο. Τον ευχαριστούμε θερμά.

Ευχαριστούμε τους εργατοτεχνίτες και λοιπούς υπαλλήλους του Δήμου για την εκτέλεση με ζήλο όλων των επιμέρους εργασιών.

Ευχαριστούμε την προηγούμενη δημοτική αρχή και τον τότε Δήμαρχο  Θεοδόση Μπακογλίδη για την έναρξη των εργασιών, αλλά και τη σημερινή με τον Δήμαρχο Γιάννη Δαρδαμανέλη για την ολοκλήρωση του έργου. Έτσι, ένα όνειρο δεκαετιών επώνυμων και ανώνυμων κατοίκων του Συνοικισμού πραγματοποιείται σήμερα. Ο Δήμος μας αποφάσισε αυτή η μέρα να γιορτάζεται κάθε χρόνο από τα σχολεία του Συνοικισμού, ως ημέρα μνήμης του κατορθώματος του Ναυάρχου Βότση.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον Ομότιμο Καθηγητή του ΑΠΘ Προκόπη Κωφό, εγγονό του Λιτοχωρινού πλοηγού Μιχάλη Κουφού και τον 94χρονο Καλαμαριώτη Αργύρη Μαλτσίδη για το βιβλίο που συνέγραψε σχετικά με το κατόρθωμα του Βότση, οι οποίοι τιμούν με την παρουσία τους τη σημερινή εκδήλωση.

Σαρώνοντας με το κινητό σας τηλέφωνο τον γραμμωτό κώδικα του μνημείου μπορείτε να πληροφορηθείτε αναλυτικά τόσο για το κατόρθωμα του Βότση όσο και για την ιστορία του Συνοικισμού.

Με τα σημερινά αποκαλυπτήρια του μνημείου, όλοι οι κάτοικοι του Συνοικισμού αποτίουμε φόρο τιμής με βαθιά ευγνωμοσύνη στον Ναύαρχο Βότση, γιατί:

• Πολέμησε με απαράμιλλο θάρρος και γενναιότητα αψηφώντας τον θάνατο,
• Απέδειξε έμπρακτα την απέραντη αγάπη του προς την πατρίδα,
• Συνέβαλε σημαντικά στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της φιλτάτης Μακεδονίας μας!

Σας ευχαριστούμε όλους για την παρουσία σας.

Την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2020, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ) του Δήμου Καλαμαριάς και η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης (ΙΚΘ) πραγματοποίησαν τα αποκαλυπτήρια της Στήλης Μνήμης του Εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ, στη συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Αριστείδου στον συνοικισμό Βότση. Επίσης, στην πρόσοψη του κλειστού γυμναστηρίου της ΓΓ Αθλητισμού στην οδό Αριστείδου, έγιναν τα αποκαλυπτήρια ενημερωτικής πινακίδας στην ίδια θέση με τη Συναγωγή εκείνης της εποχής. Να σημειωθεί πως σ’ αυτήν φιλοξενήθηκε για 45 χρόνια (1933-1978) ο ΑΠ Σύλλογος Ναυάρχου Βότση.

Ακολούθησε εκδήλωση στο δημοτικό θέατρο «Ναύαρχος Βότσης» του 4^ου και 5^ου Λυκείου Καλαμαριάς (Μ. Αλεξάνδρου & Ανατ. Θράκης 9), η οποία περιλάμβανε χαιρετισμούς του Δημάρχου Καλαμαριάς κ. Ιωάννη Δαρδαμανέλη, του Προέδρου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης κ. Δαυίδ Σαλτιέλ και του Προέδρου του Α.Π.Σ Ναυάρχου Βότση κ. Αθανασίου Τσολάκου. Ακολούθησαν οι ομιλίες των κ. Ανανία Τσιραμπίδη, Ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ και Προέδρου του ΙΑΠΕ και κ. Λέοντος Ναρ, Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΑΠΘ και συγγραφέα, εκπροσώπου της ΙΚΘ  Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με συναυλία σεφαραδίτικων τραγουδιών από τη χορωδία της ΙΚΘ.

Η εκδήλωση πλαισιωνόταν από έκθεση φωτογραφίας.

Ιστορικά στοιχεία

Ο εβραϊκός συνοικισμός Κάμπελ ιδρύθηκε το 1927, στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης, με σκοπό να στεγάσει Εβραίους πυροπαθείς της πυρκαγιάς του 1917. Σ’ αυτόν εγκαταστάθηκαν περίπου 210 άπορες οικογένειες (788 άτομα) και διέθετε καταστήματα, σχολείο, φαρμακείο και συναγωγή στεγασμένη σε πλίθινο θάλαμο με τσιμεντένια κυρτή στέγη.

Τη νύχτα της 29^ης Ιουνίου 1931, μέλη της εθνικιστικής (αντισημιτικής και αντικομουνιστικής) οργάνωσης «Εθνική ΄Ενωσις “Η Ελλάς”» επέδραμαν και πυρπόλησαν τον συνοικισμό, δολοφονώντας τους Λεωνίδα Παπά και Λεόν Βιδάλ και τραυματίζοντας πολλούς άλλους. Την επομένη της καταστροφής, που αποτέλεσε την κορύφωση των μεσοπολεμικών προστριβών μεταξύ γηγενών- προσφύγων, Χριστιανών-Εβραίων, οι για δεύτερη φορά πυροπαθείς Εβραίοι στεγάστηκαν προσωρινά αλλού, ενώ η περιοχή πέρασε στην κυριότητα του δημοσίου. Στον νέο πλέον συνοικισμό «Ναυάρχου Βότση» εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, ενώ μεταπολεμικά στη θέση των ξύλινων ή πλίθινων θαλάμων ανεγέρθηκαν πολυκατοικίες, σηματοδοτώντας την τελευταία φάση ανοικοδόμησης στην περιοχή.

Το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς σε συνεργασία με το τμήμα Πολιτισμού του Δήμου και υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητρόπολης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς πραγματοποίησε εκδήλωση μνήμης και τιμής για τα 100 χρόνια της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου στις 2 Δεκεμβρίου 2019 στο Δημοτικό Θέατρο Μελίνα Μερκούρη. Κατά την εκδήλωση αυτή πραγματοποιήθηκε:

α. Παρουσίαση του βιβλίου «Μάρτυρες …..100 χρόνια μετά» του δημοσιογράφου Νίκου Ασλανίδη.

β. Προβολή του ντοκιμαντέρ «Η Μπάντα» του ίδιου δημοσιογράφου το οποίο απέσπασε δύο βραβεία στο 21^ο διεθνές φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον Μάρτιο του 2019.

γ. Απόδοση τιμής στον πολυγραφότατο και διάσημο και εκτός Ελλάδος Ομότιμο Καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας και μέλος του ΔΣ του ΙΑΠΕ Κωνσταντίνο Φωτιάδη.

Το βιβλίο «Μάρτυρες … 100 χρόνια μετά» περιέχει μαρτυρίες προσφύγων της πρώτης γενιάς οι περισσότερες των οποίων αναφέρονται στις πορείες του «λευκού θανάτου» και τα τάγματα εργασίας. Το βιβλίο περιλαμβάνει συνεντεύξεις από επιζήσαντες της Γενοκτονίας. Αυτές οι συνεντεύξεις πάρθηκαν κατά τα 40 χρόνια της δημοσιογραφικής πορείας του κ. Ασλανίδη από πρόσφυγες πρώτης γενιάς. Άλλες δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά, άλλες ακούστηκαν σε ραδιοφωνικούς σταθμούς και άλλες προβλήθηκαν στην τηλεόραση. Το βιβλίο προλόγισε ο Ομότιμος Καθηγητής του ΠΔΜ κ. Κων-νος Φωτιάδης.

Το ντοκιμαντέρ «Η Μπάντα» αναφέρεται στην αληθινή ιστορία της Γενοκτονίας και αφορά τις μαζικές δολοφονίες των Ελλήνων του Πόντου από τον σφαγέα Τοπάλ Οσμάν. Βασίζεται στο βιβλίο που έγραψε ο Γιάννης Παπαδόπουλος ο οποίος γεννήθηκε το 1898 στην Κερασούντα και πέθανε το 1985 στην Καβάλα. Ήταν μουσικός, μέλος της φιλαρμονικής ορχήστρας της Κερασούντας η οποία απαρτιζόταν από 13 Έλληνες και 3 Τούρκους. Αυτή η ορχήστρα “επιστρατεύτηκε” βίαια από τον Τοπάλ Οσμάν για να ακολουθεί τις περιοδείες του και τα μέλη της να παίζουν τουρκικά εμβατήρια την ώρα που οι τσέτες έσφαζαν, βίαζαν και λήστευαν τους Έλληνες. Στο τέλος, ο αιμοσταγής Τοπάλ Οσμάν έδωσε εντολή και σφαγιάστηκαν όλα τα μέλη της ορχήστρας. Ο μόνος που επέζησε, ως εκ θαύματος, ήταν ο Γιάννης Παπαδόπουλος. Κατάφερε να έρθει στην Ελλάδα και να εγκατασταθεί με την οικογένειά του στην Καβάλα. Όμως δεν ξανάπαιξε μουσική.

Το ντοκιμαντέρ δημιουργήθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και αφιερώνεται στη μνήμη των 353.000 θυμάτων.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΜΟΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΚΩΝ-ΝΟΥ ΦΩΤΙΑΔΗ

Ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης γεννήθηκε στο Άνω Ζερβοχώρι της Νάουσας το 1948 από γονείς πρόσφυγες. Το 1966 τελείωσε το Ιδιωτικό Γυμνάσιο του Ι. Καγκελίδη στο χωριό Αγγελοχώρι. Το ακαδημαϊκό έτος 1966-67 πέρασε με υποτροφία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Στο Πανεπιστήμιο του Tübingen  σπούδασε επί δέκα συνολικά εξάμηνα Ιστορία (Αρχαία Ελληνική, Νεότερη Ευρωπαϊκή και Βαλκανική), επί οκτώ συνεχόμενα εξάμηνα Εμπειρική και σύγχρονη Λαογραφία, δίπλα στον διακεκριμένο Καθηγητή και ιδρυτή του τμήματος Bausinger και για ένα εξάμηνο Πολιτικές Επιστήμες. Τον Δεκέμβριο του 1989 εκλέχτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ λέκτορας Ιστορίας του Ελληνισμού της Ανατολής από τον 15^ο αιώνα και εξής. Το 1993 εκλέχτηκε Αναπλ. Καθηγητής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής της Φλώρινας και το 1997 εκλέχτηκε Καθηγητής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού.

Σήμερα είναι Ομότιμος Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας. Υπήρξε Κοσμήτορας της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας, της οργανωτικής Επιτροπής του Α΄ Παγκοσμίου Συμβουλίου του Απόδημου Ελληνισμού, του Κέντρου Ποντιακών Μελετών, της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, της Επιστημονικής Επιτροπής του Κέντρου Μελέτης και Ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας και της Επιστημονικής Επιτροπής του προγράμματος «Ιάσων» του ΑΠΘ για τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Έχει συγγράψει μεγάλο αριθμό άρθρων και βιβλίων για τον ποντιακό και μικρασιατικό ελληνισμό, διοργανώνοντας παράλληλα εκθέσεις και εκδηλώσεις για τα ζητήματα αυτά σε ολόκληρη την Ελλάδα και σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Κορυφαίο έργο του ήταν η 14τομη «Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, προϊόν της πολύχρονης έρευνάς του σε πλήθος αρχείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Του έχουν απονεμηθεί 12 τιμητικές διακρίσεις. Είναι για πολλά χρόνια μέλος του ΔΣ του ΙΑΠΕ και πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του.

Η ξυλογραφία “Μάνα με παιδί” είναι του χαράκτη Τάσσου Αλεβίζου και χρησιμοποιήθηκε ως αφίσα με την ευγενική άδεια της

Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών Α. ΤΑΣΣΟΣ

«Σε σένα που άπλωσες το στοργικό σου χέρι για ν’ αγκαλιάσεις το ξενιτεμένο μου μικρό»

Η Καλαμαριά τίμησε τα χωριά της Μακεδονίας που έσωσαν τα παιδιά της στην γερμανική Κατοχή, σε μία συγκινητική εκδήλωση, την Κυριακή 31 Μαρτίου και ώρα 6.00 μμ. στο Δημοτικό Θέατρο Μελίνα Μερκούρη (Μεταμορφώσεως και Αργυρουπόλεως γωνία).

Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο δύσκολος χειμώνας του 1941-42 έθεσε επιτακτικά το ζήτημα της επιβίωσης στην Θεσσαλονίκη, την Καλαμαριά, την Αθήνα, περισσότερο για τα μικρά ορφανά και τα παιδιά των άπορων οικογενειών. Στην Καλαμαριά και τη Θεσσαλονίκη ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, σε συνεργασία με το ποντιακό σωματείο “Εύξεινος Λέσχη” και προσωπικότητες που ασχολούνταν με τα κοινά (π.χ. στην Καλαμαριά ο Μιχάλης Μεταλλείδης και η Σοφία Ασλανίδου), απέστειλε περίπου 1000 παιδιά σε χωριά της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Από τον Μάρτιο του 1942 ξεκίνησαν οι αποστολές παιδιών, με λεωφορεία, φορτηγά και τραίνα με τη συνοδεία της προϊσταμένης εθελοντριών του Ερυθρού Σταυρού, Ελίζας Κυδωνάκη, και άλλων εθελοντών. Τα παιδιά ήταν προσφυγικής καταγωγής, από 5 έως 15 χρονών.

Σε αρκετά χωριά, οι κάτοικοι δεν δίστασαν ούτε στιγμή να ανταποκριθούν στην έκκληση για τη σωτηρία των παιδιών. Αγόρια και κορίτσια φιλοξενήθηκαν, τράφηκαν και ανατράφηκαν, για ένα ή περισσότερα χρόνια, κυρίως από προσφυγικές αγροτικές οικογένειες. Χάρη στην αυταπάρνηση και την αλληλεγγύη αυτών των ανθρώπων, εκατοντάδες παιδιά σώθηκαν από την πείνα και τις ασθένειες που έφερε η σκληρή γερμανική Κατοχή.

Ο Δήμος Καλαμαριάς, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού και η Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ διοργάνωσαν αυτή την τιμητική εκδήλωση κατά την οποία, ως έκφραση ευγνωμοσύνης για την αλληλεγγύη και τη σωτηρία των παιδιών, τιμήθηκαν τα χωριά και οι οικογένειες που τα φιλοξένησαν, καθώς και οι φορείς και οι πρωτεργάτες της δράσης αυτής.

Η εκδήλωση αποτέλεσε την πρώτη δημοσιοποίηση των πορισμάτων ερευνητικού προγράμματος του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού και της Έδρας Ποντιακών Σπουδών, μετά από επισκέψεις στα χωριά και συλλογή αρχειακών τεκμηρίων και προφορικών μαρτυριών από τους ηλικιωμένους κατοίκους των χωριών και από άτομα που ως παιδιά τότε είχαν βιώσει την εμπειρία της φιλοξενίας αυτής.

Η έναρξη της νεότερης ιστορίας του 1^ου Συστήματος χρονολογείται το 1956, οπότε με αρχηγό τον αείμνηστο Γεώργιο Καλαντίδη, μεταστεγάζεται στην οδό Μουρουζηδών 15, όπου κατασκευάζεται από βαθμοφόρους του ένα ξύλινο κτίσμα, για να στεγάσει, έστω και προσωρινά όλα τα μέλη του. Σημαντική είναι και η συμβολή του τότε Δημάρχου Καλαμαριάς Σταύρου Καρατζά, ο οποίος αργότερα διετέλεσε και πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης του Συστήματος.

Την ίδια περίοδο στο δυναμικό των Προσκόπων της Καλαμαριάς προσθέτεται το 2^ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων το οποίο έδρευε στην παραλία της Αρετσούς και στεγαζόταν στο εκεί παλιό αντλιοστάσιο. Αξίζει να αναφερθεί ότι το Σύστημα διέθετε τη δική του βάρκα για την εκπαίδευση των ναυτοπροσκόπων. Έπαψε να λειτουργεί το 1968.

Το 1956 ιδρύεται το 5^ο Σύστημα Αεροπροσκόπων, το πρώτο αυτής της μορφής στην Περιφερειακή Εφορεία Προσκόπων Θεσ-νίκης τελώντας υπό την αιγίδα της έως το 1959, οπότε και πέρασε στη δικαιοδοσία της Τοπικής Εφορείας Καλαμαριάς. Το Σύστημα εγκαινιάστηκε από τον Βασιλιά Παύλο και στεγάστηκε αρχικά στην περιοχή της Νέας Κρήνης. Το 1965 σταμάτησε να δραστηριοποιείται.

Η Τοπική Εφορεία Προσκόπων Καλαμαριάς δημιουργήθηκε το 1957 και αρχικά περιλάμβανε το 1^ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς, το 2^ο Σύστημα Ν/Π Αρετσούς και το 5^ο Σύστημα Αεροπροσκόπων.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με πρωτοβουλία του Λουκά Δημητριάδη δημιουργήθηκε ο Ιππικός Όμιλος Προσκόπων Θεσσαλονίκης, ο οποίος είχε ως έδρα το Στρατόπεδο Κόδρα και μέλη του υπήρξαν οι Χαράλαμπος και Ιωάννης Παρτσαλίδης και ο Δημήτρης Ισαακίδης, πρόσκοποι του 1^ου Συστήματος Καλαμαριάς. Το 1973 αυτός ο Προσκοπικός Ιππικός Όμιλος πήρε μέρος στο 24^ο Τζαμπορέτο Ενωμοταρχών στο Προσκοπικό Κέντρο Χορτιάτη. Η παρουσία των προσκόπων της Καλαμαριάς ήταν δυναμική σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του.

Το 1980 οι βαθμοφόροι του 5^ου Συστήματος Αεροπροσκόπων Καλαμαριάς αποφάσισαν την αλλαγή της ειδικότητας από αεροπροσκοπική σε ναυτοπροσκοπική και έτσι συστήθηκε το 9^ο Σύστημα Ν/Π, που από το 1985 μεταφέρθηκε στην οδό Καποδιστρίου 23 στη Νέα Κρήνη, όπου και παρέμεινε έως το 2000, οπότε με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς απέκτησε νέα στέγη στο χώρο των Φοιτητικών Εστιών του ΑΠΘ στη Νέα Κρήνη. Σημαντική ήταν η συμβολή του Καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ και Δημοτικού Συμβούλου Ανανία Τσιραμπίδη.

Το 2010 απονεμήθηκε το Μετάλλιο Ευδόκιμης Υπηρεσίας του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων στο 9^ο Σύστημα Ν/Π Καλαμαριάς, για την 25ετή παρουσία του στην περιοχή.

Το 7^ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς είναι το νεότερο μέλος του Προσκοπισμού στο Δήμο. Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1998 στην περιοχή του Βότση και αρχικά στεγάστηκε σε ενοικιαζόμενο κατάστημα. Το 2013 βρήκε μόνιμη λύση στο πρόβλημα στέγασης, όταν με απόφαση της δημοτικής αρχής και τη βοήθεια του Δημάρχου Θεοδ. Μπακογλίδη, μεταστεγάστηκε σε ισόγειο χώρο του 5^ου Λυκείου Καλαμαριάς.

Η ιστορική πορεία των Συστημάτων της Καλαμαριάς είναι άμεσα συνυφασμένη με τις αρμονικές σχέσεις τους με την εκάστοτε δημοτική αρχή, αφού συνεχώς απολαμβάνουν την αμέριστη συμπαράστασή της σε όλες τις δραστηριότητες και ανάγκες τους. Έτσι, το 2006, μετά από παρέμβαση του τότε Δημάρχου Χρ. Οικονομίδη, το 1^ο Σύστημα εγκαταστάθηκε σε ένα νεόδμητο ξύλινο κτίριο στην οδό Μουρουζηδών 11, όπου μέχρι σήμερα συνεχίζει τη δραστηριότητά του.

Το 2010 η Τοπική Εφορεία Προσκόπων Καλαμαριάς γιόρτασε τα 100 χρόνια του Προσκοπισμού στην Ελλάδα στο Δημοτικό Θέατρο της οδού Χηλής.

Το 2012 το 1ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς τιμήθηκε με το Μετάλλιο των Εξαιρέτων Πράξεων για τα 50 χρόνια της συνεχούς λειτουργίας του και το 2014 με το Μετάλλιο της Προσκοπικής Αξίας για τα 75 χρόνια παρουσίας του στην προσκοπική κίνηση.

Το 2012 πρόσκοποι της Καλαμαριάς πήραν μέρος στις εορταστικές εκδηλώσεις των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσ-νίκης που πραγματοποιήθηκαν στο Λευκό Πύργο.

Το 2016, στα πλαίσια εορτασμού των 80 χρόνων του 1ου Συστήματος Προσκόπων Καλαμαριάς στο Δημοτικό Θέατρο της οδού Χηλής, έγινε απονομή της επετειακής μαντίλας στους παλιούς αρχηγούς του.

Το 2005, μετά από πολυετείς ενέργειες του αρχηγού της ΤΕ Προσκόπων Καλαμαριάς Σταύρου Μακουλίδη, το Υπουργείο Γεωργίας παραχώρησε στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων στην περιοχή της κοινότητας Καρτερών του Δήμου Λαγκαδά έκταση 10 στρεμμάτων για τη δημιουργία κατασκηνωτικού χώρου για τους προσκόπους όλης της χώρας. Απέχει μόλις 35 km από τη Θεσσαλονίκη.

Σήμερα, στην περιοχή της Καλαμαριάς δραστηριοποιούνται τρία Συστήματα, το 1^ο Σύστημα Προσκόπων, το 7^ο  Σύστημα Προσκόπων και το 9^ο Σύστημα Ν/Π. Από το 2014, τα συστήματα της Τοπικής Εφορείας Καλαμαριάς έχουν ενωθεί διοικητικά με το 1^ο Σύστημα Προσκόπων Θέρμης, το 3^ο Σύστημα Ν/Π Νέας Μηχανιώνας, το 6^ο Σύστημα Ν/Π Περαίας και το 12^ο Σύστημα Ν/Π Επανομής και όλα μαζί αποτελούν την Τοπική Εφορεία Προσκόπων Καλαμαριάς – Ανθεμούντα, της Περιφερειακής Εφορείας Προσκόπων Θεσσαλονίκης.

Τα 90 χρόνια της παρουσίας των Προσκόπων στην Καλαμαριά υπήρξαν καταλυτικά για την τοπική κοινωνία και την προώθηση των αρχών του Προσκοπισμού, διαπαιδαγωγώντας με αγάπη και συνέπεια παιδιά όλων των ηλικιών. Ο δρόμος μακρύς, δύσκολος, ανηφορικός, αλλά γεμάτος χαμόγελα, περιπέτειες, συγκινήσεις και πολλές αναμνήσεις και ελπίδα για το μέλλον που θα συνοδεύουν πάντα όσους διαβαίνουν το κατώφλι του Προσκοπισμού.