Παρουσίαση του βιβλίου, 8 Μαΐου 2017
Επιμέλεια Ανανία Τσιραμπίδη
Ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ, Μέλους του ΔΣ του ΙΑΠΕ
Το 1925, πέντε χρόνια μετά τον ερχομό των πρώτων προσφύγων από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία και την εγκατάστασή τους στην περιοχή της Καλαμαριάς και ενώ ο Προσκοπισμός έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, έχουμε την πρώτη καταγραμμένη ομάδα προσκόπων στον Συνοικισμό της Καλαμαριάς, τη 13η Ομάδα Προσκόπων Θεσ-νίκης. Λίγο χρόνια μετά, δημοσιεύματα εφημερίδων εκείνης της εποχής μας πληροφορούν πως την περίοδο 1929-1931 η Καλαμαριά διέθετε δύο Ομάδες Προσκόπων, τη 13η και τη 18η.
Η παρουσία αυτών των δύο Ομάδων στην προσφυγομάνα Καλαμαριά συνδέεται επίσης με τα συσσίτια που παρέχονταν στους πρόσφυγες. Υπεύθυνοι για τα συσσίτια ήταν η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και άλλοι φορείς που δραστηριοποιούνταν στην Καλαμαριά, μεταξύ των οποίων και οι Πρόσκοποι, οι οποίοι μένοντας πιστοί στο νόμο τους, παρουσίασαν τότε σημαντικό κοινωνικό έργο.
Το 1932 ιδρύεται το 1ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς, το οποίο παίρνει την επίσημη αναγνώριση από το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων το 1936. Τότε, στην οδό Κομνηνών, στο ύψος του 1ου Δημοτικού Σχολείου (σήμερα Δημαρχείο), υπήρχαν δύο στρατιωτικά παραπήγματα του παλιού συμμαχικού καταυλισμού από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σ’ αυτά εγκαταστάθηκε αρχικά η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων, η οποία είχε αναλάβει το έργο της υποδοχής και προσωρινής αποκατάστασης των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αργότερα σ’ αυτά τα παραπήγματα φιλοξενήθηκαν ο Μορφωτικός Σύλλογος Καλαμαριάς «Ο Απόλλων» και το 1ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς, μέχρι να βρεθούν χώροι καταλληλότεροι για τις δραστηριότητές τους. Η συγκεκριμένη παραχώρηση βασίστηκε στην πολυετή παρουσία των δύο φορέων στην Καλαμαριά και στην έντονη δράση τους στις δύσκολες μέρες της κατοχής.
Η έναρξη της νεότερης ιστορίας του 1ου Συστήματος χρονολογείται το 1956, οπότε με αρχηγό τον αείμνηστο Γεώργιο Καλαντίδη, μεταστεγάζεται στην οδό Μουρουζηδών 15, όπου κατασκευάζεται από βαθμοφόρους του ένα ξύλινο κτίσμα, για να στεγάσει, έστω και προσωρινά όλα τα μέλη του. Σημαντική είναι και η συμβολή του τότε Δημάρχου Καλαμαριάς Σταύρου Καρατζά, ο οποίος αργότερα διετέλεσε και πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης του Συστήματος.
Την ίδια περίοδο στο δυναμικό των Προσκόπων της Καλαμαριάς προσθέτεται το 2ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων το οποίο έδρευε στην παραλία της Αρετσούς και στεγαζόταν στο εκεί παλιό αντλιοστάσιο. Αξίζει να αναφερθεί ότι το Σύστημα διέθετε τη δική του βάρκα για την εκπαίδευση των ναυτοπροσκόπων. Έπαψε να λειτουργεί το 1968.
Το 1956 ιδρύεται το 5ο Σύστημα Αεροπροσκόπων, το πρώτο αυτής της μορφής στην Περιφερειακή Εφορεία Προσκόπων Θεσ-νίκης τελώντας υπό την αιγίδα της έως το 1959, οπότε και πέρασε στη δικαιοδοσία της Τοπικής Εφορείας Καλαμαριάς. Το Σύστημα εγκαινιάστηκε από τον Βασιλιά Παύλο και στεγάστηκε αρχικά στην περιοχή της Νέας Κρήνης. Το 1965 σταμάτησε να δραστηριοποιείται.
Η Τοπική Εφορεία Προσκόπων Καλαμαριάς δημιουργήθηκε το 1957 και αρχικά περιλάμβανε το 1ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς, το 2ο Σύστημα Ν/Π Αρετσούς και το 5ο Σύστημα Αεροπροσκόπων.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με πρωτοβουλία του Λουκά Δημητριάδη δημιουργήθηκε ο Ιππικός Όμιλος Προσκόπων Θεσσαλονίκης, ο οποίος είχε ως έδρα το Στρατόπεδο Κόδρα και μέλη του υπήρξαν οι Χαράλαμπος και Ιωάννης Παρτσαλίδης και ο Δημήτρης Ισαακίδης, πρόσκοποι του 1ου Συστήματος Καλαμαριάς. Το 1973 αυτός ο Προσκοπικός Ιππικός Όμιλος πήρε μέρος στο 24ο Τζαμπορέτο Ενωμοταρχών στο Προσκοπικό Κέντρο Χορτιάτη. Η παρουσία των προσκόπων της Καλαμαριάς ήταν δυναμική σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του.
Το 1980 οι βαθμοφόροι του 5ου Συστήματος Αεροπροσκόπων Καλαμαριάς αποφάσισαν την αλλαγή της ειδικότητας από αεροπροσκοπική σε ναυτοπροσκοπική και έτσι συστήθηκε το 9ο Σύστημα Ν/Π, που από το 1985 μεταφέρθηκε στην οδό Καποδιστρίου 23 στη Νέα Κρήνη, όπου και παρέμεινε έως το 2000, οπότε με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς απέκτησε νέα στέγη στο χώρο των Φοιτητικών Εστιών του ΑΠΘ στη Νέα Κρήνη. Σημαντική ήταν η συμβολή του Καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ και Δημοτικού Συμβούλου Ανανία Τσιραμπίδη.
Το 2010 απονεμήθηκε το Μετάλλιο Ευδόκιμης Υπηρεσίας του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων στο 9ο Σύστημα Ν/Π Καλαμαριάς, για την 25ετή παρουσία του στην περιοχή.
Το 7ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς είναι το νεότερο μέλος του Προσκοπισμού στο Δήμο. Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1998 στην περιοχή του Βότση και αρχικά στεγάστηκε σε ενοικιαζόμενο κατάστημα. Το 2013 βρήκε μόνιμη λύση στο πρόβλημα στέγασης, όταν με απόφαση της δημοτικής αρχής και τη βοήθεια του Δημάρχου Θεοδ. Μπακογλίδη, μεταστεγάστηκε σε ισόγειο χώρο του 5ου Λυκείου Καλαμαριάς.
Η ιστορική πορεία των Συστημάτων της Καλαμαριάς είναι άμεσα συνυφασμένη με τις αρμονικές σχέσεις τους με την εκάστοτε δημοτική αρχή, αφού συνεχώς απολαμβάνουν την αμέριστη συμπαράστασή της σε όλες τις δραστηριότητες και ανάγκες τους. Έτσι, το 2006, μετά από παρέμβαση του τότε Δημάρχου Χρ. Οικονομίδη, το 1ο Σύστημα εγκαταστάθηκε σε ένα νεόδμητο ξύλινο κτίριο στην οδό Μουρουζηδών 11, όπου μέχρι σήμερα συνεχίζει τη δραστηριότητά του.
Το 2010 η Τοπική Εφορεία Προσκόπων Καλαμαριάς γιόρτασε τα 100 χρόνια του Προσκοπισμού στην Ελλάδα στο Δημοτικό Θέατρο της οδού Χηλής.
Το 2012 το 1ο Σύστημα Προσκόπων Καλαμαριάς τιμήθηκε με το Μετάλλιο των Εξαιρέτων Πράξεων για τα 50 χρόνια της συνεχούς λειτουργίας του και το 2014 με το Μετάλλιο της Προσκοπικής Αξίας για τα 75 χρόνια παρουσίας του στην προσκοπική κίνηση.
Το 2012 πρόσκοποι της Καλαμαριάς πήραν μέρος στις εορταστικές εκδηλώσεις των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσ-νίκης που πραγματοποιήθηκαν στο Λευκό Πύργο.
Το 2016, στα πλαίσια εορτασμού των 80 χρόνων του 1ου Συστήματος Προσκόπων Καλαμαριάς στο Δημοτικό Θέατρο της οδού Χηλής, έγινε απονομή της επετειακής μαντίλας στους παλιούς αρχηγούς του.
Το 2005, μετά από πολυετείς ενέργειες του αρχηγού της ΤΕ Προσκόπων Καλαμαριάς Σταύρου Μακουλίδη, το Υπουργείο Γεωργίας παραχώρησε στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων στην περιοχή της κοινότητας Καρτερών του Δήμου Λαγκαδά έκταση 10 στρεμμάτων για τη δημιουργία κατασκηνωτικού χώρου για τους προσκόπους όλης της χώρας. Απέχει μόλις 35 km από τη Θεσσαλονίκη.
Σήμερα, στην περιοχή της Καλαμαριάς δραστηριοποιούνται τρία Συστήματα, το 1ο Σύστημα Προσκόπων, το 7ο Σύστημα Προσκόπων και το 9ο Σύστημα Ν/Π. Από το 2014, τα συστήματα της Τοπικής Εφορείας Καλαμαριάς έχουν ενωθεί διοικητικά με το 1ο Σύστημα Προσκόπων Θέρμης, το 3ο Σύστημα Ν/Π Νέας Μηχανιώνας, το 6ο Σύστημα Ν/Π Περαίας και το 12ο Σύστημα Ν/Π Επανομής και όλα μαζί αποτελούν την Τοπική Εφορεία Προσκόπων Καλαμαριάς – Ανθεμούντα, της Περιφερειακής Εφορείας Προσκόπων Θεσσαλονίκης.
Τα 90 χρόνια της παρουσίας των Προσκόπων στην Καλαμαριά υπήρξαν καταλυτικά για την τοπική κοινωνία και την προώθηση των αρχών του Προσκοπισμού, διαπαιδαγωγώντας με αγάπη και συνέπεια παιδιά όλων των ηλικιών. Ο δρόμος μακρύς, δύσκολος, ανηφορικός, αλλά γεμάτος χαμόγελα, περιπέτειες, συγκινήσεις και πολλές αναμνήσεις και ελπίδα για το μέλλον που θα συνοδεύουν πάντα όσους διαβαίνουν το κατώφλι του Προσκοπισμού.
