Ο Δήμος Καλαμαριάς και το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ), σε συνεργασία με τον Αθλητικό Πολιτιστικό Σύλλογο (ΑΠΣ) Ναυάρχου Βότση πραγματοποίησαν στις 21 Οκτωβρίου 2021 τα αποκαλυπτήρια μνημείου προς τιμήν του Ναυάρχου Νικολάου Βότση, στον συνώνυμο συνοικισμό της Καλαμαριάς.
Στη δοξολογία χοροστάτησε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κκ. Ιουστίνος, μαζί με τον Πανοσιολογιότατο αρχιμανδρίτη του Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα κ. Βαρθολομαίο. Ακολούθησαν χαιρετισμοί του Σεβασμιότατου, του Δημάρχου Καλαμαριάς Ι. Δαρδαμανέλη, του Υφυπουργού Μακεδονίας-Θράκης Σ. Καλαφάτη, της Αντιπεριφερειάρχου Θεσσαλονίκης Β. Πατουλίδου, του Διοικητή της ΝΔΒΕ πλοιάρχου Π. Κανούτου, της γραμματέως του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση Μ. Παπαδοπούλου και του γλύπτη του έργου Σ. Μυρωνίδη.
Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κκ. Ιουστίνος τόνισε την αξία του σημείου που επελέγη να γίνει το μνημείο, καθώς βρίσκεται μπροστά από το 4ο & 5ο Λύκειο Καλαμαριάς, κι έτσι βλέποντάς το η νέα γενιά θα μπορεί να παίρνει δύναμη, να οραματίζεται και να δημιουργεί εποποιίες, όπως δημιούργησαν οι πρόγονοί μας.
“Σήμερα σμίγει η ιστορικότητα και η παράδοση της Καλαμαριάς με την τέχνη. Δίνουμε ένα τοπόσημο, ένα σημείο αναφοράς, εδώ στο Βότση, στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, στην Καλαμαριά μας, που όλοι θα επισκεπτόμαστε και θα τιμούμε τους προγόνους μας και τους αγώνες που έκαναν για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι”, δήλωσε ο Δήμαρχος Καλαμαριάς, Γιάννης Δαρδαμανέλης.
“Σήμερα αποδίδουμε τιμές στον Ναύαρχο Βότση, σε έναν ήρωα που με το παράδειγμα του υπαγορεύει μια σταθερή στάση της Ελλάδος. Αν ο Ναύαρχος Βότσης ζούσε σήμερα, πάλι με τον ίδιο τρόπο θα περνούσε το ίδιο μήνυμα: Ότι έχουμε σταθερές κόκκινες γραμμές απέναντι σε προκλήσεις και δεν κάνουμε βήμα πίσω. Αυτό έχουμε αποφασίσει ως ελληνική κυβέρνηση και θα το τηρήσουμε μέχρι τέλους”, τόνισε ο υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας και Θράκης, Σταύρος Καλαφάτης.
“Αυτός ο τόπος που γεννά ήρωες, πρέπει και να τους τιμά. Και τους τιμά με τον καλύτερο τρόπο”, είπε η Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου.
Φανερά συγκινημένος ο Διοικητής της Ναυτικής Διοίκησης Β.Ε., Πλοίαρχος Παρίσης Κανούτος, κατά τον χαιρετισμό του τόνισε: “Σας διαβεβαιώνω ότι και σήμερα, το ίδιο πνεύμα διακατέχει τους κυβερνήτες και τα πληρώματα των πλοίων μας, που διαπλέουν το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, διασφαλίζοντας την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας”.
Από την πλευρά της η Γραμματέας του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση, Μαλάμω Παπαδοπούλου, δεν έκρυψε τη χαρά και τη συγκίνησή της, καθώς, όπως είπε, “ήταν επιθυμία όλων να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς για τον Ναύαρχο Βότση, τον οποίο ο Σύλλογος τιμά εδώ και 90 χρόνια προσφέροντας κοινωνικό έργο, μέσα από τον αθλητισμό και τον πολιτισμό”.
Ο δημιουργός του μνημείου, Σταύρος Μυρωνίδης, πολύ εύστοχα επισήμανε ότι “επιλέχθηκε κάτι διαφορετικό από μια ακόμη προτομή, που τα παιδιά θα την προσπερνούσαν. Ίσως οι μαθητές των σχολείων της περιοχής να έρθουν και να καταθέσουν τα δικά τους χάρτινα καραβάκια στο μνημείο γράφοντας επάνω τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη τους προς τον Ναύαρχο Βότση και όλους τους ήρωες που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας!”
Ιστορική αναφορά για το κατόρθωμα του Βότση της 18ης Οκτωβρίου 1912 έκανε ο Πρόεδρος του ΙΑΠΕ και Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ, Α. Τσιραμπίδης.
Στη συνέχεια έγιναν τα αποκαλυπτήρια των τριών μαρμάρινων τμημάτων του μνημείου από τον Δήμαρχο Καλαμαριάς και τον Πρόεδρο του ΙΑΠΕ. Ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων, η τήρηση ενός λεπτού σιγής και η ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου από τριμελές τμήμα της φιλαρμονικής ορχήστρας του Δήμου με επικεφαλής τον διευθυντή της Ι. Κούκα.
Επίσης, παραβρέθηκαν εκ μέρους της Ελληνικής Λύσης ο πολιτευτής Γ. Κομνηνός, οι Βουλευτές Σ. Σιμόπουλος, Ι. Αμανατίδης και Κ. Αδάμου, ο Ταξίαρχος Γ. Θεοχαρίδης, ο Πύραρχος Χ. Παπαδόπουλος και ο Υπαστυνόμος Α΄ Λ. Δημητριάδης, εκπροσωπώντας αντίστοιχα το Γ΄ΣΣ, την Πυροσβεστική και το Αστυνομικό Τμήμα Καλαμαριάς. Από τον Δήμο Καλαμαριάς παραβρέθηκαν η Γενική Γραμματέας Ε. Φύκα, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δ. Κυρατζής, οι Αντιδήμαρχοι Παιδείας – Αθλητισμού Α. Γιαννακός, Τεχνικών Υπηρεσιών Ν. Παντελίδου, Πολιτικής Προστασίας Δ. Μουρατίδης και Καθαριότητας – Ανακύκλωσης Σ. Ματσαρίδης, οι επικεφαλής Δημοτικών Παρατάξεων Θ. Μπακογλίδης και Α. Τεμεκενίδης, καθώς και πολλοί Δημοτικοί Σύμβουλοι. Επίσης, παραβρέθηκαν ο Πρόεδρος του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση Α. Τσολάκος, ο Πρόεδρος του Μουσείου Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» Π. Καλεμκερής και ο Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσ-νίκης Γ. Λυσαρίδης. Τέλος, παραβρέθηκαν σημαιοφόροι των σχολείων του Συνοικισμού, καθώς και αθλητές και χορευτές ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές του ΑΠΣ Ναυάρχου Βότση. Ιδιαίτερα τιμητική ήταν η παρουσία του Ομότιμου Καθηγητή του ΑΠΘ Π. Κωφού, εγγονού του Λιτοχωρινού πλοηγού του τορπιλοβόλου 11 Μ. Κουφού, καθώς και του 94χρονου Καλαμαριώτη Α. Μαλτσίδη, συγγραφέα του βιβλίου «Ο Νικόλαος Βότσης και ο τορπιλισμός του Φετχί Μπουλέντ» που εκδόθηκε το 2012.
Συντονισμός και παρουσίαση: Γ. Μαυρουδής και Μ. Καζαντζίδου, ιστορικοί του ΙΑΠΕ.
Τεχνική υποστήριξη: Π. Γαβριηλίδης, χειριστής οπτικοακουστικών μέσων του Δήμου.
Φωτογράφηση: Φώτο Βότση, Γ. Καραγκιοζίδου.
Αστυνομικοί του Τμήματος Καλαμαριάς, καθώς και στελέχη της Πολιτικής Προστασίας Καλαμαριάς φρόντισαν για την ομαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης.
Το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς θα καθιερώσει την 18η Οκτωβρίου κάθε έτους, ως ημέρα εορτασμού αυτού του κατορθώματος, από μαθητές των σχολείων και κατοίκους του Συνοικισμού.
Το μνημείο βρίσκεται στη διαμορφωμένη πλατεία στη συμβολή των οδών Μ. Αλεξάνδρου – Ανατ. Θράκης και Ιωνίας, μπροστά στο 4ο και 5ο Λύκειο Βότση. Ήταν ένα όνειρο δεκαετιών πολλών επώνυμων και ανώνυμων κατοίκων του συνοικισμού και στο εξής θα αποτελεί το τοπόσημό του. Από τον γραμμωτό κώδικα QR (Quick Response) που είναι επικολλημένος στην πρόσοψη του μνημείου, οποιοσδήποτε επισκέπτης μπορεί να αντλήσει λεπτομερή περιγραφή του κατορθώματος, αλλά και της ιστορίας του Συνοικισμού, σαρώνοντάς τον με το κινητό του τηλέφωνο.
Έτος κατασκευής μνημείου: 2021
Υλικό κατασκευής: Μάρμαρο
Καλλιτέχνης: Σταύρος Μυρωνίδης
Το κατόρθωμα του Υποπλοιάρχου Νικολάου Βότση
Ανανία Τσιραμπίδη, Ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ
Προέδρου Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς
Κυρίες και Κύριοι, αγαπητοί Συνοικιώτες,
Είναι μεγάλη η συγκίνηση όλων μας, γιατί αυτή τη στιγμή την περιμέναμε χρόνια. Αξίζει να πούμε πολύ σύντομα δυο λόγια γι’ αυτόν τον ήρωα του οποίου το όνομα φέρει ο συνοικισμός μας.
Ο Νικόλαος Βότσης γεννήθηκε στην Ύδρα το 1877. Ήταν γιος του Ιωάννη Βότση και της Μαρίας Κουντουριώτη και δισέγγονος του Υδραίου καραβοκύρη Γεωργίου Κουντουριώτη.
Η υπεροχή του Ελληνικού Στόλου φαίνεται από τις πρώτες επιχειρήσεις όπως είναι εκείνη του τορπιλοβόλου 11 που ανεβάζει το ηθικό του Στόλου στα ύψη. Πρόκειται για το κατόρθωμα του υποπλοιάρχου Νικολάου Βότση.
Τη διάταξη των Ελληνικών δυνάμεων ξηράς κατά την πορεία τους προς τη Θεσσαλονίκη, καλύπτει το Ελληνικό Ναυτικό με τα τορπιλοβόλα 11 και 15, με κυβερνήτες τον υποπλοίαρχο Ν. Βότση και τον πλωτάρχη Κ. Μαλικόπουλο, αντίστοιχα, καθώς και το οπλιταγωγό «ΣΦΑΚΤΗΡΙΑ», τα οποία πλέουν ανοικτά των ακτών της Πιερίας, προστατεύοντας την εκφόρτωση τροφίμων για τον προελαύνοντα Ελληνικό Στρατό. Ταυτόχρονα, αποκλείουν κάθε προσπάθεια του Τουρκικού Στόλου να προσεγγίσει τη Μακεδονική παραλία για να εφοδιάσει τον Τουρκικό Στρατό. Ο Βότσης γνωρίζει ένα σχέδιο του Υπουργείου που προβλέπει την καταστροφή των δύο τουρκικών θωρηκτών «Φετχί Μπουλέντ» και «Μουίν Τζαφέρ», το 1ο ελλιμενισμένο στην Θεσσαλονίκη και το 2ο στο λιμάνι της Σμύρνης. Έτσι, συλλαμβάνει την ιδέα να βυθίσει το πρώτο.
Ευρισκόμενος στη Σκιάθο, υποβάλλει αίτημα στο Υπουργείο Ναυτικών, ζητώντας την άδεια να πραγματοποιήσει την επιδρομή αυτή. Το Υπουργείο εγκρίνει το εγχείρημα. Την 1η Οκτωβρίου 1912 φτάνει στη Μακεδονική παραλία, και θέτει σε εφαρμογή το απλό αλλά τολμηρό σχέδιό του: είσοδος στον Θερμαϊκό Κόλπο από τα αβαθή των εκβολών του Αξιού.
Στην πραγματοποίηση του σχεδίου τον βοηθούν δύο Λιτοχωρινοί: ο Μιχαήλ Κουφός, κυβερνήτης μικρού ιστιοφόρου που κάνει συχνά το ταξίδι Σκάλα Λιτοχώρου – Θεσσαλονίκη και ο φίλος του Νικόλαος Βλαχόπουλος, επίσης ναυτικός που γνωρίζουν πολύ καλά το υδάτινο δρομολόγιο.
Ο Βότσης γύρω στις 9 το βράδυ μπαίνει στον Θερμαϊκό. Μετά από ένα δίωρο αναμονής προχωρεί απαρατήρητος προς στις εκβολές του Αξιού και συνεχίζει ολοταχώς προς τον στόχο του. Στις 11:20 το βράδυ της 18ης Οκτ. 1912 βλέπει καθαρά το Τουρκικό θωρηκτό. Μπροστά στον Λευκό Πύργο είναι αγκυροβολημένα ξένα πολεμικά και μερικά επιβατηγά και φορτηγά πλοία. Ο Βότσης έχει τώρα το «Φετχί Μπουλέντ» στα 150 m, η αγωνία κορυφώνεται, όλα πρέπει να γίνουν με ταχύτητα και ακρίβεια. Δίνει αμέσως το παράγγελμα της εκτόξευσης της δεξιάς πρωραίας τορπίλης και αμέσως μετά της αριστερής. Τα κτυπήματα είναι εύστοχα και σφοδρά στη δεξιά πλευρά του θωρηκτού, προκαλώντας μεγάλο πάταγο και ανοίγοντας ρήγμα σ’ αυτό, οπότε άρχισε να βυθίζεται γρήγορα. Στη συνέχεια, το τορπιλοβόλο αναπτύσσει ταχύτητα και απομακρύνεται από το ίδιο δρομολόγιο των αβαθών.
Το «Φετχί Μπουλέντ» βυθίζεται και παίρνει μαζί του στα κρύα νερά του Θερμαϊκού τον ιμάμη του πλοίου και έξι ναύτες, οι οποίοι εκείνη την ώρα κοιμούνται. Το υπόλοιπο πλήρωμα πέφτει στη θάλασσα για να σωθεί ή επιβιβάζεται στις σωστικές λέμβους. Είναι μια νύκτα σκοτεινή και παγερή.
Στις 4 τα ξημερώματα της 19ης Οκτωβρίου το Τ-11 φτάνει στη Βρωμερή Κατερίνης και ο ηρωικός κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος Βότσης, τηλεγραφεί την αναφορά του στην Αθήνα. Το πρωί συνεχίζει την κύρια αποστολή του που ήταν η υποστήριξη του προελαύνοντα Ελληνικού Στρατού.
Το κατόρθωμα του Βότση προκαλεί φρενίτιδα ενθουσιασμού στην κοινή γνώμη. Μια βδομάδα αργότερα στη γιορτή του πολιούχου Αγίου Δημητρίου η Θεσσαλονίκη, μετά από σχεδόν 500 χρόνια σκλαβιάς, δέχεται με άκρατο ενθουσιασμό και ζητωκραυγές τον απελευθερωτή στρατό μας. Η πόλη στολίζεται με τη γαλανόλευκη.
Ο Βότσης αποστρατεύεται με το βαθμό του Υποναυάρχου το 1922 και πεθαίνει τον Σεπτέμβριο του 1931, σε ηλικία 54 ετών.
Η Θεσσαλονίκη τον τίμησε στήνοντας την προτομή του δίπλα στον Λευκό Πύργο και δίνοντας το όνομά του το 1934 στον Συνοικισμό μας. Σήμερα τον τιμά και ο Δήμος Καλαμαριάς εγκαινιάζοντας αυτό το μνημείο προς τιμήν του.
Μάρμαρα της Μακεδονικής γης απαρτίζουν τα τρία τμήματα του μνημείου. Το εργαστήριο γλυπτικής του Σταύρου Μυρωνίδη, με έδρα τον Άγιο Αντώνιο, τα σμίλευσε σ’ αυτή τη μορφή και τα τοποθέτησε πάνω σ’ αυτό το βάθρο. Τον ευχαριστούμε θερμά.
Ευχαριστούμε τους εργατοτεχνίτες και λοιπούς υπαλλήλους του Δήμου για την εκτέλεση με ζήλο όλων των επιμέρους εργασιών.
Ευχαριστούμε την προηγούμενη δημοτική αρχή και τον τότε Δήμαρχο Θεοδόση Μπακογλίδη για την έναρξη των εργασιών, αλλά και τη σημερινή με τον Δήμαρχο Γιάννη Δαρδαμανέλη για την ολοκλήρωση του έργου. Έτσι, ένα όνειρο δεκαετιών επώνυμων και ανώνυμων κατοίκων του Συνοικισμού πραγματοποιείται σήμερα. Ο Δήμος μας αποφάσισε αυτή η μέρα να γιορτάζεται κάθε χρόνο από τα σχολεία του Συνοικισμού, ως ημέρα μνήμης του κατορθώματος του Ναυάρχου Βότση.
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον Ομότιμο Καθηγητή του ΑΠΘ Προκόπη Κωφό, εγγονό του Λιτοχωρινού πλοηγού Μιχάλη Κουφού και τον 94χρονο Καλαμαριώτη Αργύρη Μαλτσίδη για το βιβλίο που συνέγραψε σχετικά με το κατόρθωμα του Βότση, οι οποίοι τιμούν με την παρουσία τους τη σημερινή εκδήλωση.
Σαρώνοντας με το κινητό σας τηλέφωνο τον γραμμωτό κώδικα του μνημείου μπορείτε να πληροφορηθείτε αναλυτικά τόσο για το κατόρθωμα του Βότση όσο και για την ιστορία του Συνοικισμού.
Με τα σημερινά αποκαλυπτήρια του μνημείου, όλοι οι κάτοικοι του Συνοικισμού αποτίουμε φόρο τιμής με βαθιά ευγνωμοσύνη στον Ναύαρχο Βότση, γιατί:
- Πολέμησε με απαράμιλλο θάρρος και γενναιότητα αψηφώντας τον θάνατο,
- Απέδειξε έμπρακτα την απέραντη αγάπη του προς την πατρίδα,
- Συνέβαλε σημαντικά στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της φιλτάτης Μακεδονίας μας!
Σας ευχαριστούμε όλους για την παρουσία σας.
