Η έκδοση είναι δίγλωσση, σε δίστηλη εκτύπωση, με 250 κεφάλαια και 107 φωτογραφίες. Στα περιεχόμενα του βιβλίου περιλαμβάνονται:

• Η ανάδειξη 31 αξιοθέατων και μνημείων της πόλης.
• Η παρουσίαση των πάρκων και παιδικών χαρών της Καλαμαριάς κατά συνοικία.
• Πληροφορίες για την Ιερά Μητρόπολη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς και τους Ναούς της.
• Η παρουσίαση των διορισμένων και αιρετών δημάρχων.
• Η παρουσίαση 15 προσωπικοτήτων που γεννήθηκαν ή έζησαν για πολλά χρόνια στην Καλαμαριά και με το έργο τους συνέβαλαν στην προβολή της.
• Η παρουσίαση των τεσσάρων επίτιμων δημοτών του Δήμου Καλαμαριάς.
• Η συνοπτική παρουσίαση 55 φορέων και συλλόγων του Δήμου.
• Το μετρό της Καλαμαριάς.
• Οι κεντρικές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής (29 και 30 Μαΐου 2022) τις οποίες τίμησε με την παρουσία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος.
• Πίνακας με τα στοιχεία επικοινωνίας των φορέων και συλλόγων της Καλαμαριάς.

Έχει 286 σελίδες και 88 βιβλιογραφικές αναφορές.

Η συμπλήρωση της εκατονταετηρίδας από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-2022) προσφέρει την ανεπανάληπτη ευκαιρία του εθνικού αναστοχασμού γύρω από τη μεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη ο ελληνισμός. 

Καθώς το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας είχε συνθλιβεί και θαφτεί οριστικά στα χαλάσματα της Σμύρνης, η προσφυγοποίηση σχεδόν ενάμιση εκατομμυρίου ανθρώπων από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη δημιούργησε μία κολοσσιαία ανθρωπιστική συμφορά που επισφραγίστηκε από την υποχρεωτικότητα της Ανταλλαγής των Πληθυσμών με τη Συνθήκη της Λοζάνης, σβήνοντας έτσι οριστικά κάθε ελπίδα επιστροφής στα πατρογονικά εδάφη. 

Μέσα όμως από τον ξεριζωμό, τον πόνο για τις χιλιάδες απώλειες, τον ανυπόφορο νόστο των χαμένων πατρίδων, την επώδυνη υποδοχή, αποδοχή και αποκατάσταση των προσφύγων στη μητροπολιτική Ελλάδα, γεννήθηκε ένα νέο όραμα και μαζί του η βεβαιότητα ότι οι δημιουργικές και αναζωογονητικές δυνάμεις του ελληνισμού δεν είχαν χαθεί. 

Σταδιακά, η Ελλάδα των γηγενών και των προσφύγων μετέτρεψε την ήττα σε δημιουργία και την απώλεια σε άσβεστη μνήμη.

Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει τα πρακτικά του 2ου Επιστημονικού Συνεδρίου που διοργάνωσε το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, στις 30 Σεπτεμβρίου – 2 Οκτωβρίου 2016. 

Σκοπός του συλλογικού έργου είναι να αναδείξει πολύπλευρα και διεπιστημονικά την ιστορική πορεία της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης, η οποία εξαιρέθηκε από τη Συνθήκη Ανταλλαγής Πληθυσμών του 1923. Συμμετέχουν με τα κείμενά τους 26 καταξιωμένοι, καθώς και νεότεροι μελετητές (ιστορικοί, πολιτικοί επιστήμονες, νομικοί, παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί, φιλόλογοι, λογοτέχνες, δημοσιογράφοι) και με τις μαρτυρίες των βιωμάτων τους έξι Κωνσταντινουπολίτες, ενώ το κείμενο της εισαγωγής ανήκει στον πρόεδρο της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών (ΟΙ.ΟΜ.ΚΩ.). 

Το βιβλίο περιλαμβάνει τις θεματικές ενότητες: 

1. Μετά την ανταλλαγή: συνέχειες, τομές και ασυνέχειες

2. Η ιστορία μέσα από τα πρόσωπα

3. Η εκπαίδευση στην ελληνική μειονότητα

4. Υπό διωγμόν: περιοριστικά μέτρα, Σεπτεμβριανά, απελάσεις

5. Εγκατάσταση και ενσωμάτωση. Μια νέα πατρίδα;

6. Η μνήμη και η ανάπλασή της.

Το βιβλίο αποτελεί ένα οδοιπορικό της πορείας του Προσκοπισμού στην Καλαμαριά. Μέσα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό προβάλλονται οι σημαντικότερες στιγμές και τιμώνται  οι συντελεστές της 90χρονης αυτής πορείας. 

Ενενήντα αδιάλειπτα χρόνια οι αξίες του προσκοπισμού γαλούχησαν τους νέους της Καλαμαριάς μέσα από διάφορες προσκοπικές ομάδες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση με προσωπικότητες πνευματικά, κοινωνικά και ηθικά άρτιες και να  ασχολούνται με υγιείς και επωφελείς δραστηριότητες. 

Το βιβλίο καταγράφει την εικόνα της μεταπολεμικής Καλαμαριάς μέσα από την περιγραφή καθημερινών γεγονότων, χαρακτηριστικών προσώπων, γειτονιών και εθίμων. Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, επιλεγμένο από ιδιωτικές συλλογές ή περιοδικά της εποχής, έχει ως στόχο του να διατηρήσει άσβεστη στη μνήμη την καθημερινότητα και την αλληλεγγύη των κατοίκων της Καλαμαριάς. 

Η ταξινόμηση του υλικού σε μικρά κεφάλαια διευκολύνει τον αναγνώστη να κατανοήσει άμεσα την ιδιοσυγκρασία των χαρακτήρων της εποχής  που περιγράφονται.  Χωρίς λογοτεχνικές περιφράσεις και προσωπικές τοποθετήσεις, αλλά με παραστατικότητα και λιτή διατύπωση,  ο συγγραφέας διευκολύνει τον αναγνώστη στην προσέγγιση του κειμένου.

Πρακτικά συνεδρίου που διοργανώθηκε από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς από 23 έως 25 Νοεμβρίου 2012 με αφορμή την 100^η Επέτειο Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Στον τόμο περιλαμβάνονται 42 εργασίες επιστημόνων από πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα και συλλόγους της Ελλάδας και του εξωτερικού. 

Οι εισηγητές ήταν διάφορων ειδικοτήτων όπως ιστορικών, κοινωνικών ανθρωπολόγων, πολιτικών επιστημόνων, οικονομολόγων, νομικών, αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων, φιλολόγων, λαογράφων κ.ά. Οι ανακοινώσεις προσέφεραν σε κάθε ενδιαφερόμενο σημαντικές πληροφορίες σχετικές με τη Θεσσαλονίκη των τελευταίων 100 χρόνων και αφορούσαν τις παρακάτω ενότητες:

• Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Πρόσφυγες στη δεκαετία του 1910.
• Ο ρόλος του τύπου.
• Πρόσφυγες του Μεσοπολέμου. Εγκατάσταση – Αποκατάσταση.
• Πρόσφυγες του Μεσοπολέμου. Φιλανθρωπία – Κοινωνική ένταξη.
• Οικιστική διάρθρωση – Αρχιτεκτονική.
• Συγκρότηση ταυτοτήτων – Διαχείριση μνήμης.
• Λογοτεχνία.

Ένα βιβλίο αφιερωμένο στον συγκεκριμένο συνοικισμό του Δήμου Καλαμαριάς, όπου εγκαταστάθηκε μεγάλος αριθμός προσφύγων. Ο κ. Ανανίας Τσιραμπίδης, Καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Α.Π.Θ. και δημοτικός σύμβουλος Καλαμαριάς, ασχολήθηκε προσωπικά με την έρευνα και τη συγκέντρωση υλικού, καθώς και με την επεξεργασία του. Οι πληροφορίες που περιέχονται προέρχονται από δημοσιεύματα εφημερίδων, αρχειακό υλικό, συνεντεύξεις κατοίκων και αναμνήσεις του ίδιου. 

Οι πληροφορίες για άτομα, των οποίων η ζωή είναι συνυφασμένη με την ιστορία του συνοικισμού, καθιστούν το βιβλίο ευχάριστο και ζωντανό, ενώ συγχρόνως βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει την ιδιοσυγκρασία τους. Μέσα από τις φωτογραφίες σκιαγραφούνται πρόσωπα, γειτονιές, σκηνές από την καθημερινή ζωή και τις κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στο βιβλίο γίνεται εκτεταμένη αναφορά στην ιστορία της ανέγερσης του Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονα, καθώς και στην ίδρυση του αθλητικού συλλόγου «Ναύαρχος Βότσης».

Η Θεσσαλονίκη του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα ήταν η πολυπόθητη πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Selanik για την Πύλη, αλλά και η “Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων” για τους Εβραίους της Ευρώπης. Ταυτόχρονα συνέστησε μαζί με την μακεδονική ενδοχώρα της το “μήλον της έριδος” των βαλκανικών εθνικισμών, που με τους Βαλκανικούς Πολέμους επιχείρησαν να επιλύσουν τα εκκρεμή ζητήματα της Χερσονήσου του Αίμου. Από το 1912 η πληθυσμιακή αναλογία τείνει να ανατραπεί, καθώς η πρώην πολυεθνική πόλη μιας παρακμάζουσας αυτοκρατορίας μεταβάλλεται σε ένα αστικό περιβάλλον ενός εθνικού κράτους.

Η πυρκαγιά του 1917 έρχεται να προσθέσει στη σταδιακή πληθυσμιακή μεταβολή τις αναγκαστικές μεταλλαγές που σημειώνονται στο αρχιτεκτονικό τοπίο, το οποίο αποκόβεται από τις παραδοσιακές εικόνες και το παρελθόν του 19ου αιώνα. Ωστόσο, οι παραπάνω μεταβολές, όσο ανατρεπτικές και αν υπήρξαν σε σχέση με το οθωμανικό παρελθόν, δεν θα ήταν ικανές να ανατρέψουν τον πληθυσμιακό χάρτη της πόλης σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα από την απελευθέρωσή της.

Το βιβλίο αποτέλεσε καρπό έρευνας του ΙΑΠΕ και περιλαμβάνει πλούσιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, έγγραφα, δημοσιεύματα εφημερίδων, αποσπάσματα προφορικών μαρτυριών, κ.ά.), καθώς και 23 κείμενα των ιστορικών του Ιστορικού Αρχείου σχετικά με την ιστορική διαδρομή του σωματείου, τα αθλητικά και πολιτιστικά τμήματα που λειτούργησαν στο πλαίσιό του, τους διοικητικούς και αθλητικούς παράγοντες που επιτέλεσαν σημαντικό ρόλο, αλλά και τους οργανωμένους συνδέσμους φιλάθλων που στήριξαν τον Απόλλωνα.

Η έκδοση αφορά στην ιστορία της Καλαμαριάς της περιόδου 1940 – 1967. Κατά την περίοδο αυτή διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε η νέα πολιτική ταυτότητα των Καλαμαριωτών. Καθοριστικής σημασίας γεγονός υπήρξε η ίδρυση ανεξάρτητου Δήμου. 

Οι ανάγκες επιβίωσης δεν απέτρεψαν τους κατοίκους της Καλαμαριάς από την ενεργή τους δραστηριοποίηση σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας και από το να δώσουν το δικό τους στίγμα στον χώρο της εργασίας, της μόρφωσης, της συλλογικής οργάνωσης, της ψυχαγωγίας, του πολιτισμού και της θρησκευτικής ζωής.

Η Καλαμαριά σταδιακά έπαψε να αποτελεί έναν απομονωμένο συνοικισμό της προπολεμικής Θεσσαλονίκης και εξελίχθηκε σε μια περιοχή, όπου οι βασικές υποδομές εκσυγχρονίζονταν. Στη δεκαετία του 1950, αναβαθμίστηκε η παραλιακή ζώνη και από το 1960 η πληθυσμιακή σύνθεση της Καλαμαριάς εμπλουτίστηκε και δημιουργήθηκαν νέοι συνοικισμοί.